Doanh nghiệp đồng bằng sông Cửu Long đối mặt năm khó khăn lớn nhất trong vài thập kỷ

Theo ông Nguyễn Phương Lam – Giám đốc Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) Chi nhánh tại TP.Cần Thơ, đợt dịch COVID-19 lần thứ tư đã gây khủng hoảng cho toàn miền Nam, đặc biệt là khu vực Đông Nam bộ và ĐBSCL - nơi mà ngành sản xuất chế biến đang bị ảnh hưởng toàn bộ. Ông đánh giá với 19 tỉnh thành phía Nam đây là khủng hoảng nặng nề nhất.

Ông Lam cho biết, trong vòng hai tháng qua khu vực 13 tỉnh miền Tây đều bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh. Số ca nhiễm tại ĐBSCL lên tới hơn 60 nghìn ca, mặc dù không lớn như TP.HCM nhưng đã nằm rải rác ở hầu hết 13 tỉnh, ở các thành phố, các huyện thị. Hiện nay, Chính phủ đã áp dụng Chỉ thị 16, thậm chí 16+ với các biện pháp chống dịch nghiêm ngặt hơn. Điều này khiến hoạt động sản xuất kinh doanh của khu vực đều bị "đóng băng".

Giám đốc VCCI chi nhánh Cần Thơ cho rằng, ĐBSCL khác với các khu vực khác. Nếu ngành chế biến, chế tạo có thể lưu trữ được, có thể chờ đợi được mặc dù ảnh hưởng chung về thị trường, về năng lực sản xuất và về giao hàng, về giải quyết việc làm nhưng ở ĐBSCL còn khó hơn thêm một điểm là ngành chủ lực là chế biến nông, thủy sản mà ngành này nguyên liệu toàn tôm, cá, rau, củ, quả không thể không thu hoạch.

"Hiện nay các tỉnh đang áp dụng Chỉ thị 16 nên việc thu hoạch hầu như là ngưng trệ hết, mà không thu hoạch được đó là một tổn thất lớn cho nông dân. Thêm nữa nếu có thu hoạch được cũng khó khăn trong khâu bảo quản, lưu trữ bởi hàng nông sản, thủy sản phải có kho lạnh, phải có những điều kiện bảo quản nhất định, kể cả thời hạn bảo quản cũng có hạn", ông Lam phân tích.

Từ đặc thù trên, ông Lam cho rằng, nếu việc này kéo dài sẽ ảnh hưởng đến nguồn nguyên liệu. Hàng nông sản, thủy sản không thể nào có ngay trong một thời gian ngắn mà phải cần thời gian để nuôi trồng nhưng trong bối cảnh mà các nông trại, hộ nông dân đều phải "đóng băng" hoạt động thì sẽ không thể tái sản xuất. Do đó, sắp tới có thể dẫn đến khủng hoảng về lương thực, về sản xuất nông, thủy sản. Như vậy, từ nông dân đến trung gian thu mua và doanh nghiệp đều bị tê liệt trong một thời gian.

Phân tích thêm về khó khăn của các doanh nghiệp, ông Nguyễn Phương Lam cho biết, các doanh nghiệp đang gặp khó về sự phối hợp giữa các địa phương trong vùng. 13 tỉnh có 13 chỉ đạo, chính sách khác nhau, những quy định khác nhau trong khi đó quá trình sản xuất phải lưu thông từ cánh đồng đến nhà máy và nơi tiêu thụ thì không thể chỉ trong một địa phương. Như vậy, khó khăn này đang gây cản trở rất lớn cho hệ thống logistics và lưu thông hàng hóa tại ĐBSCL.

Thứ nữa là khá nhiều doanh nghiệp than phiền lẽ ra trong quá trình sản xuất phải ưu tiên vắc xin cho doanh nghiệp sản xuất và người lao động nhưng thực tế một số tỉnh làm tốt, còn một số chưa có chú trọng. Điều này dẫn đến hiện nay một số doanh nghiệp muốn sản xuất cũng không được.

Cùng với đó, các doanh nghiệp đều đánh giá phương án sản xuất “3 tại chỗ” hay “1 cung đường 2 điểm đến” là không khả thi trong thời gian dài, bởi tạo ra hao tổn và không an toàn cho các doanh nghiệp.

Bên cạnh đó, những chính sách hỗ trợ về tài chính, ngân hàng vẫn chưa thực chất đến được doanh nghiệp. Nhiều doanh nghiệp đóng cửa nhưng đang rất lo lắng nếu không có một sự hỗ trợ nào thì khả năng phá sản đang trong tầm tay.

Những chính sách hỗ trợ doanh nghiệp, người lao động hiện nay cũng còn bất cập, tức là chính sách, quy định thì có nhưng khi xuống các địa phương sự hướng dẫn, sự triển khai chưa đồng nhất và chưa thông suốt.

Ngoài ra, ông Lam cho hay, thời gian vừa qua rất nhiều địa phương buộc phải áp dụng theo quy định của Bộ Y tế là giãn cách, 3 tại chỗ, tuy nhiên có những doanh nghiệp áp dụng, đáp ứng đủ các điều kiện nhưng vẫn bị yêu cầu phải ngưng hoạt động để cùng nhau phòng chống dịch. Đối với doanh nghiệp có nhiều nhà máy, đóng chỗ này họ mở chỗ kia nhưng có những doanh nghiệp đầu tư một chỗ rất lớn bị yêu cầu đóng cửa thì coi như mọi hoạt động sản xuất đều tê liệt.

Tại khu vực ĐBSCL, ông Tâm cho biết, điều nhìn thấy rõ nhất thời gian qua là khó khăn trong lưu thông hàng hoá. Do toàn bộ Miền Nam áp dụng Chỉ thị 16, một số địa phương còn đặt thêm các điều kiện khiến hoạt động vận tải rất khó khăn.

Tình trạng dừng hoạt động của ngành vận tải khiến hàng triệu tấn lúa tại khu vực ĐBSL bị ùn ứ, trong khi nhiều tàu hàng nước ngoài vẫn phải đợi ở phao số 0 chờ hàng. Nhiều mặt hàng nông, thủy sản cũng bị ùn ứ, không thể vận chuyển.

Ngoài việc áp dụng Chỉ thị 16, một số địa phương còn tự đặt ra các quy định riêng, gây khó, làm ách tắc và gián đoạn quá trình lưu thông hàng hoá. Chuỗi cung ứng bị đứt gãy, chi phí vận chuyển rất cao (gấp 2-3 lần bình thường).

Ông Tâm cho biết, cách đây ít ngày, có tới 8 hiệp hội phải gửi đơn cầu cứu Thủ tướng và Thủ tướng đã yêu cầu Bộ Giao thông Vận tải chỉ đạo các tỉnh, thành phố không được đặt thêm các điều kiện trong lưu thông. Cũng đến thời điểm này, Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải mới phát ngôn điều rất đúng là “hàng hoá nào cũng là hàng hoá thiết yếu”.

"Tôi cho rằng, khai thông được khâu vận chuyển hàng hoá là điểm cốt tử để duy trì lưu thông mạch máu kinh tế. Nếu không làm được điều này, thì thậm chí chúng ta phải đối mặt với nguy cơ kinh tế toàn vùng 'chết lâm sàng'", ông Tâm nhìn nhận.